Tết Nguyên Đán luôn là dịp được mong chờ nhất năm, và cái cảm giác rộn ràng chuẩn bị cho ngày 30 cuối cùng của tháng Chạp đã ăn sâu vào tâm trí mỗi người Việt. Thế nhưng, bạn có để ý không, thỉnh thoảng ngày 30 Tết quen thuộc ấy lại "vắng bóng" một cách khó hiểu? Chắc hẳn không ít lần bạn đã thắc mắc, ủa sao năm nay lại không có ngày 30 Tết nhỉ? Chuyện này có phải là ngẫu nhiên, hay đằng sau đó là cả một bí ẩn về cách tính lịch âm? Và quan trọng hơn, khi không có ngày 30 Tết, lịch nghỉ lễ của chúng ta sẽ thay đổi thế nào?
Năm nay và 8 năm tới có 30 Tết không Sự thật bất ngờ
Nhiều người vẫn quen thuộc với hình ảnh đêm 30 Tết, khi cả nhà quây quần chờ đón giao thừa. Thế nhưng, một sự thật có thể khiến không ít người ngạc nhiên: không phải năm nào tháng Chạp (tháng 12 âm lịch) cũng có ngày 30.
Cụ thể, năm 2025 sắp tới, tháng Chạp chỉ có 29 ngày. Điều này có nghĩa là ngày cuối cùng của năm âm lịch sẽ là ngày 29 tháng Chạp, chứ không phải 30 Tết như truyền thống. Mọi hoạt động đón giao thừa, chuyển giao năm cũ sang năm mới sẽ diễn ra vào đêm ngày 29 tháng Chạp.
Điều đặc biệt hơn là hiện tượng này không chỉ xảy ra một lần. Nếu nhìn xa hơn một chút, trong suốt giai đoạn từ năm 2025 đến năm 2032, chúng ta sẽ liên tục không có ngày 30 Tết. Suốt 8 năm liền, ngày cuối cùng của năm âm lịch sẽ luôn là ngày 29 tháng Chạp.
Đây là một chuỗi sự kiện khá hiếm gặp trong lịch âm, khác với quy luật xen kẽ tháng đủ (30 ngày) và tháng thiếu (29 ngày) thông thường. Việc tháng Chạp liên tục chỉ có 29 ngày trong gần một thập kỷ chắc chắn sẽ là một điều đáng chú ý, ảnh hưởng ít nhiều đến tâm lý và cách chúng ta chuẩn bị cho ngày Tết cổ truyền.
Bí ẩn ngày 30 Tết dưới góc nhìn khoa học
Cảm giác hụt hẫng khi ngày 30 Tết quen thuộc bỗng "vắng mặt" khiến không ít người ngỡ ngàng. "Ủa, sao năm nay lại không có 30 Tết nhỉ?" – câu hỏi này chắc hẳn đã xuất hiện trong tâm trí nhiều người khi xem lịch. Đằng sau hiện tượng tưởng chừng bất thường ấy là cả một câu chuyện khoa học thú vị về cách chúng ta tính toán thời gian dựa trên vũ trụ. Lịch âm, vốn gắn liền với chu kỳ của Mặt Trăng, ẩn chứa những quy tắc đặc biệt về ngày Sóc, tháng đủ, tháng thiếu… Vậy, cơ chế nào của lịch âm đã "phù phép" khiến ngày cuối cùng của năm có lúc chỉ dừng lại ở con số 29?
Trăng tròn trăng khuyết: Vì sao tháng âm lịch lúc 29, lúc 30 ngày?
Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao tháng âm lịch lại không cố định 30 ngày như tháng dương lịch không? Bí mật nằm ở chính "nàng thơ" của bầu trời đêm: Mặt Trăng. Lịch âm của chúng ta được xây dựng dựa trên chu kỳ di chuyển của Mặt Trăng quanh Trái Đất.
Để đi hết một vòng quanh Trái Đất và quay trở lại vị trí tương đối với Mặt Trời (tức là từ Trăng non sang Trăng non tiếp theo), Mặt Trăng cần một khoảng thời gian trung bình là khoảng 29,53 ngày. Đây chính là chu kỳ mà chúng ta quan sát các pha của Mặt Trăng, từ không trăng, trăng lưỡi liềm, trăng bán nguyệt, trăng tròn rồi lại lặp lại.
Vì không thể có một tháng với "nửa ngày lẻ", những người làm lịch xưa đã khéo léo quy ước: tháng âm lịch sẽ có lúc là 29 ngày (gọi là tháng thiếu) và có lúc là 30 ngày (gọi là tháng đủ). Việc xen kẽ tháng thiếu, tháng đủ này giúp cho lịch âm bám sát nhất với chu kỳ thực tế của Mặt Trăng. Nếu cứ làm tròn thành 30 ngày hết, lịch sẽ nhanh chóng bị lệch pha so với Mặt Trăng thật. Ngược lại, nếu cứ 29 ngày hết, cũng không ổn.
Chính sự linh hoạt "lúc thiếu, lúc đủ" này là nền tảng cho cách tính lịch âm, và nó đóng vai trò quan trọng trong việc xác định ngày đầu tiên của mỗi tháng, hay còn gọi là ngày Sóc.
Ngày Sóc Chốt Hạ Mùng Một
Bạn có bao giờ thắc mắc sao có những đêm trăng biến mất tăm không? Đấy chính là lúc trăng đang ở pha trăng non hay còn gọi là Ngày Sóc đấy.
Về mặt khoa học, Ngày Sóc là cái khoảnh khắc Mặt Trăng nằm thẳng hàng giữa Trái Đất và Mặt Trời. Từ Trái Đất nhìn lên, chúng ta không thấy ánh sáng phản chiếu từ Mặt Trăng nên nó cứ như "tàng hình" vậy.
Nhưng cái khoảnh khắc "tàng hình" này lại cực kỳ quan trọng trong việc tính lịch âm của chúng ta. Theo quy ước, ngày Mùng 1 âm lịch của mỗi tháng chính là ngày mà khoảnh khắc Sóc này xảy ra.
Nghĩa là, dù khoảnh khắc Sóc có rơi vào lúc nửa đêm hay giữa trưa thì cả cái ngày hôm đó đều được tính là ngày Mùng 1 của tháng mới. Chính vì thế, Ngày Sóc giống như điểm neo, cái mốc khởi đầu không thể thiếu để xác định chính xác ngày bắt đầu cho mỗi tháng âm lịch.
Bí Mật Tháng Nhuận và Chu Kỳ 19 Năm
Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao lịch âm của mình lại không bị lệch pha với bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông như lịch dương không? Nếu chỉ đơn thuần dùng 12 tháng âm lịch, mỗi năm chỉ có khoảng 354 ngày, ngắn hơn lịch dương tới 11 ngày. Cứ thế, Tết Nguyên Đán sẽ trôi dần, có khi rơi vào mùa hè mất!
Để giải quyết bài toán "lệch pha" này, người xưa đã nghĩ ra một cách cực kỳ thông minh: thêm tháng nhuận. Cứ vài năm lại có một năm được "tặng" thêm một tháng, nâng tổng số ngày của năm đó lên khoảng 384 ngày. Việc thêm tháng nhuận này giống như việc bạn chỉnh lại đồng hồ chạy nhanh để nó khớp với giờ chuẩn vậy đó. Mục đích là để lịch âm bám sát chu kỳ của mặt trời, đảm bảo các mùa và các lễ hội quan trọng như Tết vẫn diễn ra đúng thời điểm trong năm.
Thế nhưng, thêm tháng nhuận như thế nào cho chuẩn, không phải là cứ thích thì thêm. Các nhà làm lịch đã quan sát và tính toán rất kỹ lưỡng. Họ phát hiện ra một điều kỳ diệu: cứ sau 19 năm, số ngày của 19 năm âm lịch (có thêm tháng nhuận) sẽ gần như bằng với số ngày của 19 năm dương lịch. Trong chu kỳ 19 năm này, người ta sẽ thêm vào 7 tháng nhuận.
Chu kỳ 19 năm này còn được gọi là Chu kỳ Meton, đặt theo tên nhà thiên văn học Hy Lạp cổ đại. Nó là nền tảng để xây dựng lịch âm nói chung và lịch âm Việt Nam nói riêng. Chính nhờ có 7 tháng nhuận được phân bổ hợp lý trong vòng 19 năm này mà lịch âm của chúng ta mới giữ được sự đồng bộ tương đối với chu kỳ của mặt trời và các mùa.
Sự phân bổ các tháng đủ (30 ngày) và tháng thiếu (29 ngày) trong lịch âm cũng chịu ảnh hưởng lớn từ chu kỳ 19 năm và việc thêm tháng nhuận. Nó tạo nên một quy luật, dù đôi khi khá phức tạp, chi phối việc tháng Chạp cuối năm là 29 hay 30 ngày. Việc tháng Chạp là tháng thiếu liên tục trong một giai đoạn nhất định, như chúng ta đang thấy, cũng là một phần của "bản nhạc" được điều chỉnh bởi chu kỳ 19 năm và nhịp điệu thêm tháng nhuận đó.
Vì sao tháng Chạp 8 năm liền chỉ có 29 ngày
Chắc hẳn nhiều người thắc mắc, tại sao tự nhiên từ năm 2025 đến tận năm 2032, tháng Chạp cứ "mất tích" ngày 30? Không phải ngẫu nhiên đâu nha, tất cả đều có lý do khoa học cả đấy, và nó nằm ở cái "điểm Sóc" mà chúng ta vừa nói tới.
Nhớ lại nha, ngày mùng 1 âm lịch hàng tháng được tính là ngày diễn ra điểm Sóc. Tháng Chạp là tháng cuối cùng của năm âm lịch. Độ dài của tháng Chạp (29 hay 30 ngày) phụ thuộc hoàn toàn vào thời điểm xuất hiện điểm Sóc của tháng Giêng, tức là điểm Sóc quyết định ngày mùng 1 Tết.
Nếu điểm Sóc của tháng Giêng rơi vào một thời điểm mà khoảng cách từ điểm Sóc của tháng Chạp đến nó chỉ xấp xỉ 29 ngày, thì tháng Chạp sẽ được quy ước là tháng thiếu, chỉ có 29 ngày. Ngược lại, nếu khoảng cách này gần với 30 ngày hơn, tháng Chạp sẽ là tháng đủ, có 30 ngày.
Điều đặc biệt và hơi "trùng hợp" trong giai đoạn 2025-2032 chính là sự sắp đặt của vũ trụ (hay chính xác hơn là chu kỳ quay của Mặt Trăng). Trong suốt 8 năm này, điểm Sóc của tháng Giêng (ngày mùng 1 Tết) liên tục rơi vào những thời điểm khiến cho tháng Chạp liền trước đó chỉ có 29 ngày theo cách tính lịch âm. Nó giống như một sự "căn chỉnh" của tự nhiên vậy, khiến cho chuỗi tháng Chạp thiếu ngày 30 kéo dài bất ngờ.
Nói một cách đơn giản, "lỗi" không nằm ở cách tính lịch, mà nằm ở chính chu kỳ thiên văn của Mặt Trăng trong giai đoạn đặc biệt này. Điểm Sóc của tháng Giêng cứ "đến sớm" một chút so với mốc để tháng Chạp có thể đủ 30 ngày, và sự "đến sớm" này lặp lại suốt 8 năm liền. Đó là lý do vì sao chúng ta sẽ tạm biệt ngày 30 Tết trong một quãng thời gian khá dài sắp tới.
Tết Âm lịch năm nay nghỉ mấy ngày
Việc tháng Chạp năm nay chỉ có 29 ngày khiến không ít người thắc mắc liệu lịch nghỉ Tết Âm lịch có bị ảnh hưởng hay không. Nhiều người đã bắt đầu râm ran hỏi nhau "Tết này được nghỉ mấy ngày nhỉ?". Đây là câu hỏi quan trọng, bởi thời gian nghỉ ngơi ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch sum họp, du xuân của mỗi gia đình. Vậy, theo quy định chính thức, cán bộ công chức, viên chức và người lao động khác sẽ được nghỉ bao nhiêu ngày trong dịp Tết Nguyên đán sắp tới?
Công chức, viên chức nghỉ Tết 2025 bao lâu?
Tin vui cho anh chị em làm việc trong khối hành chính sự nghiệp đây! Dịp Tết Âm lịch 2025 sắp tới, cán bộ, công chức, viên chức sẽ có một kỳ nghỉ khá dài để thoải mái chuẩn bị và sum vầy bên gia đình.
Theo lịch chính thức, thời gian nghỉ Tết của khối này sẽ kéo dài 9 ngày liên tục. Cụ thể là từ thứ Bảy, ngày 25 tháng 01 năm 2025 đến hết Chủ Nhật, ngày 02 tháng 02 năm 2025 Dương lịch.
Khoảng thời gian "dài hơi" này được tính toán dựa trên quy định về ngày nghỉ lễ, Tết của Nhà nước, kết hợp với các ngày nghỉ cuối tuần và cả ngày nghỉ bù nữa đấy. Tức là, 5 ngày nghỉ Tết theo luật sẽ được lồng ghép khéo léo vào hai ngày cuối tuần trước và hai ngày cuối tuần sau đó, tạo thành một mạch nghỉ liền tù tì. Nhờ vậy, mọi người có thêm dư dả thời gian để hoàn tất mọi việc cuối năm, thong thả về quê hay đơn giản là tận hưởng không khí Tết trọn vẹn nhất có thể. Lịch nghỉ này áp dụng chung cho toàn bộ cán bộ, công chức, viên chức trên cả nước.
Nghỉ Tết ở doanh nghiệp: Ít nhất 5 ngày, linh hoạt thế nào?
Nếu khối cán bộ, công chức, viên chức có lịch nghỉ Tết cố định và thường kéo dài, thì câu chuyện nghỉ Tết ở các công ty, doanh nghiệp lại có phần khác biệt. Luật Lao động quy định rõ ràng về số ngày nghỉ tối thiểu, nhưng việc sắp xếp cụ thể lại do người sử dụng lao động quyết định.
Theo luật, người lao động làm việc tại các doanh nghiệp tư nhân, công ty cổ phần hay các đơn vị ngoài nhà nước được nghỉ ít nhất 5 ngày có hưởng lương cho dịp Tết Âm lịch. Đây là con số bắt buộc, không thể ít hơn.
Tuy nhiên, 5 ngày này được tính như thế nào? Các doanh nghiệp có ba phương án để lựa chọn, tùy thuộc vào đặc thù sản xuất, kinh doanh của mình. Họ có thể cho người lao động nghỉ 1 ngày trước Tết và 4 ngày sau Tết; hoặc 2 ngày trước Tết và 3 ngày sau Tết; hoặc 3 ngày trước Tết và 2 ngày sau Tết. Sự linh hoạt này nhằm giúp các công ty chủ động sắp xếp công việc, đảm bảo sản xuất không bị ngưng trệ quá lâu.
Dù chỉ bắt buộc 5 ngày, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội luôn có khuyến nghị mạnh mẽ các doanh nghiệp nên cân nhắc cho người lao động nghỉ theo lịch của khối nhà nước, tức là nghỉ dài hơn, thường là 7 hoặc 9 ngày bao gồm cả ngày nghỉ bù và cuối tuần. Việc này không chỉ thể hiện sự quan tâm của doanh nghiệp đến đời sống người lao động mà còn giúp họ có đủ thời gian về quê sum họp, chuẩn bị Tết tươm tất và tái tạo năng lượng sau một năm làm việc vất vả. Một cái Tết trọn vẹn cho người lao động cũng chính là động lực để họ cống hiến nhiều hơn khi quay trở lại làm việc.
Tết Không Có Ngày 30 Nỗi Hụt Hẫng Và Cuộc Chạy Đua Cuối Năm
Trong tâm thức của nhiều người Việt, ngày 30 Tết âm lịch đã ăn sâu như một dấu mốc không thể thiếu. Đó là ngày cuối cùng, ngày để mọi thứ được hoàn tất một cách trọn vẹn nhất. Nhà cửa tinh tươm, mâm cỗ đủ đầy, và quan trọng nhất là khoảnh khắc cả gia đình quây quần bên nhau trước giờ Giao thừa thiêng liêng. Thế nên, khi lịch âm báo tháng Chạp chỉ có 29 ngày, cảm giác đầu tiên ập đến thường là một chút hụt hẫng, một nỗi trống vắng khó tả.
Cái cảm giác "thiếu thiếu" ấy không chỉ đơn thuần là mất đi một con số trên tờ lịch. Nó là sự xáo trộn nhẹ nhàng trong nhịp điệu chuẩn bị Tết đã quá quen thuộc qua bao năm. Ta cứ đinh ninh còn ngày mai, còn ngày 30 để thong thả làm nốt việc này, ghé thăm người kia, hay đơn giản chỉ là ngồi lại nghỉ ngơi một chút trước khi bước sang năm mới. Bỗng dưng, ngày cuối cùng lại đến sớm hơn dự kiến.
Sự "biến mất" của ngày 30 Tết đẩy mọi công đoạn chuẩn bị vào thế "chạy nước rút". Thay vì có thêm một ngày để dàn trải, mọi thứ giờ đây phải được gói gọn trong ngày 29. Cuộc tổng vệ sinh nhà cửa có thể phải đẩy nhanh tiến độ. Chuyến đi chợ hoa, chợ Tết có khi phải vội vàng hơn. Nồi thịt kho, nồi canh măng có thể phải bắc lên sớm hơn một chút. Ai đó có thể cuống quýt nhận ra còn vài món đồ chưa mua, vài phong bao lì xì chưa chuẩn bị xong.
Tâm lý chung là cảm thấy mọi thứ diễn ra gấp gáp hơn thường lệ. Cái sự thong dong, từ tốn đặc trưng của ngày 30 Tết truyền thống dường như bị thay thế bằng một bầu không khí hơi vội vã. Mọi người vẫn làm đầy đủ các nghi thức, các công việc, nhưng có lẽ là với một nhịp độ khác. Dù chỉ là chênh lệch một ngày, nhưng nó đủ để tạo nên một cảm nhận khác biệt về thời gian trong những khoảnh khắc cuối cùng của năm cũ.
Tuy nhiên, người Việt vốn giỏi thích nghi. Dù có chút bỡ ngỡ hay hụt hẫng ban đầu, mọi người rồi cũng nhanh chóng điều chỉnh lại kế hoạch. Ngày 29 tháng Chạp bỗng dưng mang trọng trách của cả ngày 30. Các hoạt động cúng bái, rước ông bà, hay sum họp gia đình vẫn diễn ra, chỉ là sớm hơn một ngày. Cái hồn cốt của ngày Tết vẫn ở đó, chỉ là nhịp điệu có đôi chút thay đổi theo sự vận động của lịch âm. Dẫu vậy, mỗi khi Tết không có ngày 30, câu chuyện về sự "thiếu vắng" này vẫn luôn là chủ đề được nhắc đến, như một nét chấm phá lạ lẫm trong bức tranh Tết cổ truyền.